Zoektocht

Waar te beginnen met onderzoek naar familiegeschiedenis
Kinderen, kleinkinderen & familieleden van Nederlandse Civiele Collaborateurs, maatschappelijk bestempeld als ‘foute’ ouders, en Duitse militairen kunnen vele redenen hebben om te achterhalen hoe ‘het’ precies zat. De vragen zijn uiteenlopend, van ‘wat is de identiteit van mijn biologische vader’ of ‘heeft mijn vader ook mensen vermoord’ tot ‘heeft ze veel van hem gehouden’ en ‘waarom heeft hij het niet verteld’. Over het doen van onderzoek naar antwoorden hierop, leest u hieronder meer.

Het verzamelen van aanwijzingen in kleine kring
Onderzoek begint meestal gewoon bij u thuis. Met het stellen van vragen aan ouders & familieleden, het doorbladeren van brieven en fotoboeken of het bellen naar een broer/zus over wat zij nog weten. Dat klinkt gemakkelijker dan het is. Juist in gezinnen waar heel lang is gezwegen, is het erg moeilijk om het verleden te bespreken. Het levert vaak sterke emotionele reacties op en herinneringen aan-, of interpretaties van gebeurtenissen uit het verleden. Daarom wordt het gesprek vaak uitgesteld, soms zo lang dat het door overlijden of ziekte niet meer kan worden gevoerd.

Het bespreekbaar maken van het verleden levert zeer uiteenlopende resultaten op. Soms sluiten bij de eerste poging alle deuren om voor altijd dicht te blijven. In andere gevallen kan het juist leiden tot een beter begrip en daardoor betere relaties tussen familieleden. Hoe het uitpakt is nioot te voorspellen. Er zijn ook bijzondere omstandigheden als ouderdom en ziekte die onverwacht en ongevraagd het oorlogsverleden in de actualiteit kunnen brengen. Wat te doen als grootvader in het verpleegtehuis NSB-liederen gaat zingen, antisemitische opmerkingen maakt of herinneringen aan het front gaat delen? Dat komt voor en heeft complicaties voor medebewoners, familie en personeel die niet genegeerd kunnen worden.

Het bespreekbaar maken van het oorlogsverleden in familiekring kan erg moeilijk zijn of zelfs zeer pijnlijk, daarentegen kan het veel informatie uit eerste hand opleveren. Er zijn helaas meer situaties bekend van mensen die er spijt van hebben niets te hebben gevraagd toen het nog kon, dan van mensen die er spijt van hebben het verleden wel bespreekbaar hebben gemaakt. Bespreking met familie en bekenden is de eerste belangrijke vorm van onderzoek voor wie meer over het verleden wil weten. In bibliotheken en archieven is in het beste geval slechts een beperkt aantal gegevens te achterhalen. Bovendien levert bespreking in kleine kring vaak verrassende gezichtspunten, details, herinneringen, interpretaties en daarmee samenhangende discussies op. Jaartallen, poststempels en namen van personen, landen, plaatsen en organisaties zijn niet alleen van belang voor een beter begrip van het verleden, maar ook voor eventuele aanvullend onderzoek.

Voor uw aanvullend onderzoek verwijzen wij u graag naar de volgende instanties, overzichten en externe websites:

Bureau Bijzondere Jeugdzorg

Nationaal Archief / Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging

NIOD

Rode Kruis

Utrechts Archief

Nederlandse Interneringskampen voor collaborateurs

Netwerk Oorlogsbronnen

Bundesarchiv, Deutsche Dienststelle (WASt)

Suchdienst des Deutschen Roten Kreuzes

International Tracing Service (ITS) Bad Arolsen Deutschland

Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V.